Η ευρύτερη ομπρέλα στην οποία ανήκει το Δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας είναι το Δίκαιο Διανοητικής Ιδιοκτησίας. Η διανοητική ιδιοκτησία περιλαμβάνει τόσο την πνευματική ιδιοκτησία και τα συγγενικά δικαιώματα όσο και τη βιομηχανική ιδιοκτησία, όπως εφευρέσεις, υποδείγματα χρησιμότητας, δικαιώματα επι φυτικών ποικιλιών, σήματα, βιομηχανικά σχέδια και προστατευόμενες γεωγραφικές ονομασίες προέλευσης. Η πνευματική ιδιοκτησία προστατεύει όπως θα δούμε πιο κάτω, κάθε πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης με οποιαδήποτε μορφή, ιδίως τα γραπτά ή προφορικά κείμενα, οι μουσικές συνθέσεις, με κείμενο ή χωρίς, τα θεατρικά έργα, τα έργα εικαστικών τεχνών στα οποία περιλαμβάνονται τα σχέδια, τα έργα ζωγραφικής και γλυπτικής, τα χαρακτικά έργα και οι λιθογραφίες, οι φωτογραφίες, τα έργα των εφαρμοσμένων τεχνών, οι χάρτες, οι εικονογραφήσεις, τα τρισδιάστατα έργα που αναφέρονται στη γεωγραφία, την τοπογραφία, την αρχιτεκτονική ή την επιστήμη, διασκευές, μεταφράσεις. Περαιτέρω το ίδιο το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύει τις βάσεις δεδομένων, οι οποίες λόγω της επιλογής ή διευθέτησης του περιεχομένου τους αποτελούν πνευματικά δημιουργήματα. Επίσης προστατεύονται τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και το προπαρασκευαστικό υλικό του σχεδιασμού τους. Η προστασία παρέχεται σε κάθε μορφή έκφρασης ενός προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή. Όλα αυτά τα οποία αναφέραμε με μια προϋπόθεση, την πρωτοτυπία, η οποία συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για την προστασία ενός έργου με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε όλες τις έννομες τάξεις.
1.Οι προϋποθέσεις, το αντικείμενο και το περιεχόμενο της προστασίας
Το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας παρέχει προστασία στους πνευματικούς δημιουργούς σε σχέση με τα πνευματικά τους έργα εφόσον με την δημιουργία του έργου, αποκτούν πάνω σε αυτό πνευματική ιδιοκτησία, που περιλαμβάνει, ως αποκλειστικά και απόλυτα δικαιώματα, το δικαίωμα εκμετάλλευσης του έργου δηλαδή το περιουσιακό δικαίωμα και τα δικαιώματα της προστασίας του προσωπικού τους δεσμού προς αυτό δηλαδή το ηθικό δικαίωμα.
Εντούτοις, το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας δεν παρέχει προστασία σε σχέση με όλα τα πνευματικά έργα. Όσο ένα έργο βρίσκεται μόνο στο μυαλό του δημιουργού, αυτό δεν εμπίπτει στο δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας αφού ούτε προστατεύεται ούτε μπορεί να παραβιαστεί. Οποιαδήποτε έκφραση, εξωτερίκευση ενός πνευματικού δημιουργήματος ικανή να μπορεί να γίνει αντιληπτή από τους άλλους αρκεί για την αναγνώρισή της ως αντικείμενο του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησία και κατά συνέπεια για την προστασία του. Ένα έργο το οποίο αποτελεί αντικείμενο αυτοσχεδιασμού και το οποίο εκτελείται επι τόπου ζωντανά, αποτελεί αντικείμενο προστασίας. Αυτή η έκφραση μπορεί να είναι η ενσωμάτωση σε ή μέσω κάποιων στερεών υλικών όπως παραδείγματος χάριν, το χαρτί, το ύφασμα, το μάρμαρο, το γυαλί, ή μαγνητική ταινία. Εναλλακτικά, αυτή η εκδήλωση μπορεί να είναι μια πράξη μέσω της οποίας το έργο προσλαμβάνεται μόνο περιστασιακά από τις αισθήσεις, ειδικά από την όραση ή την ακοή μέσω ενός χορού ή ενός τραγουδιού. Ακόμα και αυτό το μη ενσωματωμένο σε υλικό φορέα έργο μπορεί θεωρητικά να αποτελέσει αντικείμενο προστασίας, νοουμένου ότι θα παρουσιαστούν επαρκή στοιχεία του έργου ανάλογα με τους σκοπούς της εκάστοτε περίπτωσης. Επιπλέον ,για να απολαμβάνει προστασίας ένα πνευματικό έργο πρέπει να είναι πρωτότυπο.
1.1 Η Έννοια της Πρωτοτυπίας στο Δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας
Η πνευματική ιδιοκτησία έχει αποτελέσει πεδίο ευρωπαϊκής εναρμόνισης. Ώς γνωστόν το ενωσιακό (δευτερογενές) δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας διαμορφώθηκε προοδευτικά κατά τα τελευταία 25 περίπου χρόνια με την υιοθέτηση ενός σημαντικού αριθμού οδηγιών.
Βεβαίως, πρόκειται για μερική εναρμόνιση η οποία καλύπτει αποσπασματικά ορισμένες μόνο πτυχές του κλάδου αυτού, εξ αιτίας ασφαλώς, μεταξύ άλλων, και της συντρέχουσας και περιορισμένης αρμοδιότητας της ΕΕ. Πράγματι, κατά κανόνα οι Οδηγίες αφορούν μία κατηγορία προστατευόμενων έργων ή δικαιωμάτων και σπανιότερα εισάγουν οριζόντιες ρυθμίσεις που αφορούν το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας στο σύνολό του.
Η έννοια της πρωτοτυπίας, έννοια-κλειδί για το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας, βρίσκεται εντός του ευρωπαϊκού νομοθετικού κεκτημένου.
Εμπεριέχεται σε τρεις (3) Οδηγίες και αφορά αντίστοιχα σε τρεις κατηγορίες προστατευόμενων έργων. Πιο συγκεκριμένα:
- Εμπεριέχεται στην Οδηγία 91/25 της 14 Μαΐου 1991 [κωδικοποίηση: 2009/24/ΕΚ της 23ης Απριλίου 2009] για τη νομική προστασία των προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών
- Στην Οδηγία 93/98/ΕΕΚ [κωδικοποίηση 2006/116/EK] για τη διάρκεια προστασίας του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας και ορισμένων συγγενικών δικαιωμάτων [φωτογραφίες]
- Στην Οδηγία 96/9/ΕΟΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου 1996, σχετικά με τη νομική προστασία των βάσεων δεδομένων.
Σύμφωνα με τον ορισμό που προβλέπεται και στις τρεις Οδηγίες, ένα έργο θεωρείται πρωτότυπο εφόσον είναι «αποτέλεσμα προσωπικής πνευματικής εργασίας του δημιουργού του”, με μόνη διαφορά το γεγονός ότι αναφορικά με τις φωτογραφίες, σε αιτιολογική σκέψη της σχετικής Οδηγίας γίνεται ειδική αναφορά και στην αντανάκλαση της προσωπικότητας του δημιουργού, κάτι που δεν συμβαίνει στις αντίστοιχες διατάξεις των λοιπών Οδηγιών.
Παρατηρούμε πως ρητή αναφορά στο κριτήριο της πρωτοτυπίας δεν υπάρχει, αυτό ωστόσο τεκμαίρεται καθώς προκύπτει από την αναφορά του νόμου σε «πνευματικό δημιούργημα».
Στις έννομες τάξεις της ηπειρωτικής Ευρώπης το επίπεδο πρωτοτυπίας, που απαιτείται, είναι σαφώς υψηλότερο, εστιάζοντας στην ανάγκη να αποτυπώνεται η προσωπικότητα του δημιουργού στο έργο του θεωρώντας πως το ηθικό δικαίωμα είναι ένα βασικό δικαίωμα που καμιά φορά το προτάσσουν με το οικονομικό/περιουσιακό δικαίωμα για αυτό και τα κράτη που ανήκουν στο σύστημα Ηπειρωτικού δικαίου έχουν μια διευρυμένη γκάμα εξουσιών οι οποίες περιλαμβάνονται στο ηθικό δικαίωμα σε αντίθεση με τα κράτη του κοινοδικαίου όπου το ηθικό δικαίωμα είναι πάρα πολύ περιορισμένο και σε πολλές περιπτώσεις μπορείς ακόμη και να παραιτηθείς από αυτό.
Ωστόσο η Ελληνική θεωρία και νομολογία ακολουθεί την παράδοση της ηπειρωτικής Ευρώπης. Στα πλαίσια αυτά, εκλαμβάνει την πρωτοτυπία ενός πνευματικού έργου ως αποτέλεσμα της προσωπικής συμβολής του δημιουργού, χάρη στην οποία το έργο παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη ατομικότητα, έτσι ώστε να διακρίνεται από τα διανοητικά προϊόντα της ανθρώπινης καθημερινότητας.
Όσον αφορά στην Κυπριακή Έννομη τάξη ακολουθείται και εκεί το αγγλοσαξονικό πρώτυπο,ώστε το έργο προστατεύεται όταν αυτό είναι προσωπικό πνευματικό δημιούργημα του δημιουργού και όχι αντιγραφή ήδη υπάρχοντος έργου. Συγκεκριμένα στην απόφαση University of London Press η οποία υιοθετήθηκε στην Κύπρο στην απόφαση Σωκράτους Κώστας V. Cruppo Editoriale Fabbri αναφέρονται συγκεκριμένα τα λόγια του δικαστή Petterson:
“does not require that the expression must be in an original or novel form, but that the work must not be copied from another work – that it should originate from the author”.
2.ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΔΕΕ
Αξιοσημείωτο αποτελεί το γεγονός ότι το ζήτημα του καθορισμού της έννοιας της πρωτοτυπίας αφέθηκε στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΔΕΕ, το οποίο, καλύπτοντας τα κενά και τη «σιωπή» των νομοθετικών κειμένων με αυθεντική ερμηνεία του κεκτημένου είχε την ευκαιρία να ασχοληθεί με το εν λόγω ζήτημα, απαντώντας σε προδικαστικά ερωτήματα που ενέπλεκαν την προστασία διάφορων ειδών έργων. Θα αναφερθούμε ενδεικτικά σε τρείς αποφάσεις τις οποίες και θα αναλύσουμε πιο κάτω.
2.1 Υπόθεση Infopaq
Συγκεκριμένα η υπόθεση Infopaq αποτελεί θεμέλιο λίθο για την έννοια της πρωτοτυπίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στην παρούσα υπόθεση η DDF η οποία είναι η επαγγελματική κλαδική οργάνωση των ημερησίων εφημερίδων στη Δανία, στράφηκε δικαστικά για την προσβολή πνευματικής ιδιοκτησίας κατά της εταιρίας Infopaq η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα της παρακολούθησης και ανάλυσης εντύπων μέσων μαζικής ενημέρωσης και ειδικότερα στην επεξεργασία και σύνοψη επιλεγμένων άρθρων δανικών εφημερίδων και άλλων περιοδικών. Η επιλογή των άρθρων γίνεται βάσει ορισμένων θεματικών κριτηρίων που έχουν συμφωνηθεί με τους πελάτες με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Περαιτέρω για την προετοιμασία των περιλήψεων αυτών προηγείται σκανάρισμα των δημοσιογραφικών άρθρων, δημιουργία αρχείου σε μορφή εικόνας, μεταφορά του αρχείου σε ένα διεκπεραιωτή ΟCR.
Τέλος γίνεται η ανάλυση κάθε αρχείου ώστε να βρεθούν οι καθορισμένες εκ των προτέρων λέξεις κλειδιά. Βάσει αυτής της επεξεργασίας κάθε φορά δημιουργείται ένα αρχείο που αναφέρει τον τιτλό,το τμήμα καθώς και τον αριθμό της σελίδας του δημοσιεύματος, όπου υπάρχει η λέξη κλειδί. Για να διευκολυνθεί επιπλέον η ανεύρεση της λέξεως κλειδί κατά την ανάγνωση του άρθρου η λέξη αυτή φυλάσσεται με τις πέντε λέξεις που προηγούνται και τις πέντε λέξεις που έπονται αυτής.
Τώρα δεδομένου του ότι μετά την δημιουργία της περίληψης το αρχικό αρχείο διαγράφεται, το ζήτημα το οποίο τέθηκε στο δικαστήριο ήταν κατά πόσο αυτή η περίληψη του άρθρου, δηλαδή ο τίτλος και το απόσπασμα των 11 λέξεων προσβάλλουν τα δικαιώματα των Δανών δημοσιογράφων, επειδή συνιστούν χωρίς άδεια μερική αναπαραγωγή ενός προστατευόμενου έργου.
Επομένως το βασικό ερώτημα το οποίο απασχόλησε στην παρούσα υπόθεση το Δικαστήριο ήταν το εάν μπορεί ένα τόσο σύντομο απόσπασμα να θεωρηθεί ότι συνιστά αναπαραγωγή εν μέρει ενός φιλολογικού έργου.
Κατά την κρίση του αρμόδιου Δικαστηρίου οι λέξεις αυτές καθαυτές δεν προστατεύονται. Η επιλογή, η αλληλουχία και ο συνδυασμός των λέξεων είναι τα μέσα με τα οποία ο δημιουργός μπορεί να εκφράσει τη δημιουργικότητα του με πρωτότυπο τρόπο και να επιτύχει ένα τέτοιο αποτέλεσμα που να θεωρείται αποτέλεσμα προσωπικής πνευματικής εργασίας. Ορισμένες απομονωμένες προτάσεις ή ακόμα και ορισμένα μέρη των προτάσεων ενός κειμένου θα μπορούσαν ενδεχομένως να μεταδώσουν στον αναγνώστη την πρωτοτυπία μιας δημοσίευσης, όπως ενός άρθρου εφημερίδας, μεταφέροντας στοιχεία τα οποία συνιστούν έκφραση της προσωπικής πνευματική εργασίας του αρθρογράφου. Τέτοιες προτάσεις ή μέρη προτάσεων μπορούν να προστατεύονται και αυτοτελώς ακριβώς για τον λόγο αυτό.
Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως ακόμα και ένα απόσπασμα έντεκα λέξεων προστατεύεται από το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας εφόσον περιέχει στοιχεία του έργου τα οποία εκφράζουν το αποτέλεσμα της προσωπικής πνευματικής εργασίας του δημιουργού του. Ωστόσο η κρίση αυτή εναπόκειται στα εθνικά δικαστήρια.
Η απόφαση Ιnfopaq είναι πάρα πολύ σημαντική για το ζήτημα της πρωτοτυπίας από πολλές απόψεις. Καταρχήν από το ότι επεκτείνει το ευρωπαϊκό κριτήριο ώστε αυτό να μπορεί να καλύψει όλα τα έργα και όχι μόνο της φωτογραφίες, το λογισμικό και τις βάσεις δεδομένων. Πλέον όλα τα έργα ανεξάρτητα από την φύση ή τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, θα πρέπει να αξιολογούνται με τον ίδιο τρόπο σε ότι αφορά την πρωτοτυπία. Ακολούθως διευκρινίζει ότι το ευρωπαϊκό κριτήριο πρωτοτυπίας είναι περισσότερο ποιοτικό παρά ποσοτικό υπό την έννοια ότι ακόμη και μικρά κομμάτια ενός έργου μπορεί να πληρούν τις προϋποθέσεις για προστασία εφόσον περιέχουν στοιχεία, τα οποία αποτελούν έκφραση της προσωπικής πνευματικής εργασίας του δημιουργού τους. Στη συνέχεια προβλέπει ότι το μοναδικό κριτήριο για προστασία με δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας είναι η πρωτοτυπία και τέλος προβλέπει πως το ευρωπαϊκό κριτήριο πρωτοτυπίας θα πρέπει να ερμηνεύεται με έναν ενιαίο και αυτόνομο τρόπο σε ολόκληρη της Ευρωπαϊκή Ένωση αποτρέποντας με αυτό τον τρόπο τα κράτη μέλη από το να χρησιμοποιούν την εθνική τους νομοθεσία προκειμένου να το προσδιορίσουν περαιτέρω.
2.2 Η Υπόθεση Karen Murphy
Στις διάφορες χώρες της Ευρώπης τα τηλεοπτικά δικαιώματα προβολής αθλητικών συναντήσεων αποτελούν τη μεγαλύτερη πηγή εισοδήματος για τον αθλητισμό. Όταν μάλιστα αναφερόμαστε σε αθλητικές συναντήσεις, που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το κοινό πολλών χωρών τα ποσά αυτά μεγιστοποιούνται. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς, ότι χωρίς τη διεθνή ή μη τηλεοπτική προβολή ο αθλητισμός δύσκολα θα εξασφάλιζε χορηγίες εμπορικών εταιριών.
Στην παρούσα υπόθεση διευκρινίστηκε περαιτέρω το ζήτημα της πρωτοτυπίας. Η ίδια αφορούσε τον βαθμό στον οποίο ένα σύστημα αδειών για την αναμετάδοση ποδοσφαιρικών αγώνων το οποίο εξασφαλίζει στους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς εδαφική αποκλειστικότητα ανά Κράτος-Μέλος και το οποίο αποτρέπει τους τηλεθεατές από τη θέαση των αναμεταδόσεων αυτών με κάρτα αποκωδικοποίησης σε άλλα κράτη μέλη, αντίκειται στο δίκαιο της ΕΕ. Το ζήτημα της πρωτοτυπίας προσεγγίστηκε στο πλαίσιο της δικαστηριακής κρίσης αναφορικά με το εάν τα αθλητικά γεγονότα που αποτελούσαν αντικείμενο αναμετάδοσης, προστατεύονταν από το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας.
2.2.1 Ιδιαιτερότητα των Αθλητικών Τηλεοπτικών Μεταδόσεων
Τα αθλητικά γεγονότα άλλοτε παρουσιάζουν μόνο εθνικό ενδιαφέρον ενώ άλλοτε και διεθνές ενδιαφέρον. Ένα από τα σημαντικότερα προϊόντα αθλητικού θεάματος στην Ευρώπη είναι το αγγλικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, συνήθως αποκαλούμενο «Ρremier League». Ως γνωστό δεν πρόκειται για ένα αθλητικό γεγονός ,μια αθλητική συνάντηση αλλά για μια ολόκληρη (ετήσια) σειρά ποδοσφαιρικών συναντήσεων. Το προϊόν αυτό πωλείται συνολικά ως πακέτο αγώνων καταρχήν στην αγγλική αγορά. Δεδομένου όμως του διεθνούς ενδιαφέροντος που παρουσιάζει, πωλείται και σε τρίτες χώρες, όπως είναι και η Ελλάδα. Βεβαίως είναι προφανές, ότι το κοινό τρίτων χωρών δείχνει μικρότερο ενδιαφέρον για το προϊόν αυτό από ό,τι το αγγλικό κοινό.
Η Football Association Premier League Ltd (στο εξής FAPL) είναι η εταιρία, στην οποία συμμετέχουν οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι του αγγλικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου. Η FAPL μεταξύ άλλων, εκμεταλλεύεται τα δικαιώματα τηλεοπτικής μετάδοσης των αγώνων της Premier League.
Ωστόσο το Δικαστήριο στην παρούσα υπόθεση προέβλεψε ότι οι αγώνες της Premier League αυτοί καθαυτοί δεν θεωρούνται έργα καθώς δεν είναι πρωτότυποι με την έννοια ότι δεν συνιστούν αποτέλεσμα της προσωπικής πνευματικής εργασίας του δημιουργού τους.
Οι αθλητικές εκδηλώσεις όμως δεν μπορούν να θεωρηθούν πνευματικές δημιουργίες που μπορούν να χαρακτηριστούν έργα κατά την έννοια της οδηγίας για το δικαίωμα του δημιουργού. Πολύ περισσότερο ισχύει αυτό για τους ποδοσφαιρικούς αγώνες, οι οποίοι διέπονται από τους κανόνες του παιχνιδιού που δεν αφήνουν περιθώριο για δημιουργική ελευθερία, όπως νοείται στο πλαίσιο του δικαιώματος του δημιουργού. Υπό τις συνθήκες αυτές, οι ποδοσφαιρικοί αγώνες δεν απολαύουν προστασίας βάσει του δικαιώματος του δημιουργού.
Εξάλλου, το δίκαιο της Ένωσης ουδεμία άλλη βάση για την προστασία τους αναγνωρίζει εντός του τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας. Βεβαίως οι εσωτερικές έννομες τάξεις των κρατών μελών μπορούν να αναγνωρίζουν στις αθλητικές εκδηλώσεις μοναδικό και ως εκ τούτου, πρωτότυπο χαρακτήρα, ικανό να τις αναγάγει σε αντικείμενα που χρήζουν προστασίας ανάλογης με εκείνη, που καλύπτει τα έργα. Επομένως, σε περίπτωση, που σκοπός μιας εθνικής ρύθμισης είναι να παράσχει προστασία στις αθλητικές εκδηλώσεις, το δίκαιο της Ένωσης δεν απαγορεύει κατ’ αρχήν την παροχή τέτοιας προστασίας, οπότε μπορεί να δικαιολογηθεί περιορισμός της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών. Πρέπει, όμως επιπλέον ο εν λόγω περιορισμός να μην υπερβαίνει το μέτρο, που είναι αναγκαίο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού της προστασίας της διακυβευόμενης πνευματικής ιδιοκτησίας. Το ΔΕΕ στην παρούσα υπόθεση έκρινε, ότι ο περιορισμός υπερβαίνει το αναγκαίο μέτρο και επομένως δε δικαιολογείται.
2.3 Υπόθεση Painer
Εν συντομία,η υπόθεση Painer προέκυψε από γεγονότα που αφορούσαν την απαγωγή της Natascha Kampusch το 1998 και την απόδραση της το 2006 σε ηλικία 10 ετών.
Η διαμάχη στην παρούσα υπόθεση επικεντρώθηκε στη χρήση από ορισμένες εφημερίδες φωτογραφιών της Νατάσκα Κ από μια ελεύθερη φωτογράφο την κα Painer, πριν από την εξαφάνιση του παιδιού.
Όταν η Νατασκα κατάφερε να δραπετεύσει από τον απαγωγέα της το 2006 και πριν την πρώτη της δημόσια εμφάνιση οι εναγόμενοι δημοσίευσαν και ένα photofit,ένα σκίτσο δηλαδή κατασκευασμένο στον υπολογιστή με βάση τις φωτογραφίες της κ.Painer, το οποίο ελλείψει κάποιας πρόσφατης φωτογραφίας, είκαζε τη σημερινή εμφάνιση της Νατασκα. Η κ.Painer διατύπωσε αντιρρήσεις όσον αφορά τόσο την αναδημοσίευση των φωτογραφιών της όσο και τη δημοσίευση των φωτογραφιών με φωτογραφίες τις οποίες όπως ισχυρίστηκε ήταν αντικείμενο της δουλείας της.Το πιο συνηθισμένο θέμα πνευματικής ιδιοκτησίας για το Δικαστήριο όπως και στην παρούσα ήταν το κατά πόσο το πεδίο εφαρμογής του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας είναι στενότερο για τις φωτογραφίες πορτρέτο από ό,τι για άλλα έργα. Το δικαστήριο αναφέρθηκε στην υπόθεση Infopaq και στο γεγονός ότι το δίκαιο του δημιουργού εφαρμόζεται μόνο όσον αφορά το αντικείμενο που είναι πρωτότυπο υπό την έννοια ότι είναι αποτέλεσμα της προσωπικής πνευματικής εργασίας του δημιουργού του.Στην εν λόγω απόφαση αναλύεται και περαιτέρω το ευρωπαϊκό κριτήτιο της πρωτοτυπίας όπου σύμφωνα με αυτήν ένα έργο είναι πρωτότυπο εφόσον είναι αποτέλεσμα της προσωπικής πνευματικής εργασίας του δημιουργού του. Επιπρόσθετα η ίδια αναφέρει πως δεν υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα προστασίας για τα διάφορα έργα. Με αυτό τον τρόπο επικυρώνει την πρωτοτυπία ως το μοναδικό και κοινό για όλα τα έργα κριτήριο προστασίας.
3.EΠΙΛΟΓΟΣ
Αυτό το οποίο μπορούμε να συμπεράνουμε για τη συμβολή του ΔΕΕ με τις αποφάσεις του, αυτές που αναφέραμε πιο πάνω αλλά και άλλες πολλές (μεταξύ άλλων Football Dataco,Ryanair)όσον αφορά στο πεδίο της πρωτοτυπίας των πνευματικών δημιουργημάτων είναι το ότι η πρωτοτυπία ως έννοια πρωταρχικής σημασίας για το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας, πρέπει να έχει την ίδια έννοια σε όλη την ΕΕ, εφόσον συντασσόμαστε με την ανάγκη για ευρωπαϊκή εναρμόνιση του δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας.
Για παράδειγμα το κριτήριο για την πρωτοτυπία στην ηπειρωτική Ευρώπη είναι αυστηρότερο. Στη Γαλλία ένα έργο πρέπει να έχει το αποτύπωμα της προσωπικότητας του δημιουργού του ενώ όσον αφορά τη Γερμανία η παράγραφος 2(2) του Γερμανικού νόμου περί Πνευματικής ιδιοκτησίας ορίζει ότι μόνο τα προσωπικά πνευματικά δημιουργήματα αποτελούν έργα.
Το ΔΕΕ επιδίωξε να διαμορφώσει μία αυτόνομη έννοια η οποία να είναι μία συνισταμένη των κλασσικά αντιπαρατιθέμενων αγγλοσαξονικών και ηπειρωτικών προσεγγίσεων στο πεδίο της πρωτοτυπίας.
Όμως η νομολογιακή κατασκευή της έννοιας της πρωτοτυπίας είναι σποραδική, τόσο από άποψη χρονική, όσο και από άποψη περιεχομένου. Περαιτέρω, η στάση του ΔΕΕ δεν είναι πάντα προβλέψιμη, πράγμα που πλήττει την ασφάλεια δικαίου. Δεν διασφαλίζει δηλαδή με βέβαιο τρόπο ότι θα παραμείνει σταθερή. Για τους λόγους αυτούς, θα ήταν προτιμότερο η πρωτοτυπία να εναρμονιστεί σε νομοθετικό επίπεδο, αφού όμως ληφθούν επαρκώς υπόψιν οι υφιστάμενες εθνικές παραδόσεις διά συγκριτικών μελετών, για να αποφευχθεί η μέχρι σήμερα σποραδική ρύθμιση αλλά και η τυχόν μελλοντική νομολογιακή αστάθεια. Άλλωστε, η εναρμόνιση του κριτηρίου της πρωτοτυπίας θα αποτελούσε αναγκαίο στοιχείο τόσο στα πλαίσια της αναμόρφωσης της εν πολλοίς ανεπαρκούς Οδηγίας 2001/29 όσο και κατά τη δημιουργία ενός ενιαίου ευρωπαϊκού τίτλου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ/ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ
- Κοτσίρης Λ. Δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας,(Γ έκδοση) σ.53 κ.ε
- Κοτσίρης Λ.Λάμπρος Ε. και Ειρήνη Σταματούδη, Νόμος για την Πνευματική Ιδιοκτησία: Κατ’αρθρο ερμηνεία Ν.2121/1993
- Μιχαήλ Θ. ΔΕΕ 1997 σελ.130
- Σταματούδη Ε.«Η πρωτοτυπία στο δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης», (2016) 1 Δίκαιο Μέσων Ενημέρωσης και Επικοινωνίας (ΔΙΜΕΕ) 49
- Συνοδινού Τ. «Τα πνευματικήα δικαιώματα των δημοσιογράφων στο Κυπριακό Δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας»
- Χίου Θ. «Η πρόσφατη νομολογία του ΔΕΕ και πως επηρεάζει το δίκαιο της Πνευματικής Ιδιοκτησίας στην Έλλαδα: Η έννοια της πρωτοτυπίας »
ΑΓΓΛΙΚΗ
- Papaloukas, «European Sports Market: Theory & Case law»
- Brophy D. «All photos are created equal the Painer case in the CJEU»
ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ
- ΚΩΣΤΑΣ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ v. GRUPPO EDITORIALE FABBRI – BOMPIANI ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ,[1997]1 ΑΑΔ.
- C-5/08 Infopaq International A/S v. Danske. Dagblades Forening, Απόφαση 16 Ιουλίου 2009
- Joined Cases C-403/08 and C-429/08, Football Association Premier League Ltd and Others v. QC Leisure and Others.
- Case C-145/10 Eva-Maria Painer v. Standard VerlagsGmbH and Others
